ارائه مدلی برای طراحی نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‌های بخش فیروزآباد استان کرمانشاه)

با توجه به اهمیت جنگل‌های زاگرس و لزوم پایداری آن‌ها، ضرورت دارد تا نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار متناسب با این جنگل‌ها معرفی شوند. برای اجرای این پژوهش، جنگل‌های بخش فیروزآباد در محدوده شهرستان کرمانشاه انتخاب شد. منطقه مورد مطالعه به‌روش علت- معلولی دیپیسیر (DPSIR) پیمایش و تحلیل شد تا شناخت کامل‌تری از روابط پدیده‌ها و موضوعات به‌دست آید. سپس، بر اساس روش بالا به پایین، سری‌های نمایه‌ها و نشانگرهای موجود در مناطق مختلف جهان بررسی شد و از فرآیند IRENA در طراحی نمایه‌ها و نشانگرهای مدیریت پایدار استفاده شد. لیست اولیه نمایه‌ها و نشانگرها در اختیار 30 نفر از دست‌اندرکاران حوزه منابع طبیعی و محیط زیست قرار گرفت و نشانگرها بر اساس مقیاس لیکرت امتیازدهی شدند. پس از محاسبه میانگین و وزن نسبی امتیازات، لیست نهایی نمایه‌ها و نشانگرها تهیه شد. نتایج فرآیند دیپیسیر نشان داد که مهم‌ترین نیروهای پیش‌ران در جنگل‌های مورد مطالعه به‌ترتیب عبارت بودند از فقر، ناکافی بودن فرصت‌های شغلی و عدم دسترسی به دانش و فناوری‌های جدید. در این پژوهش، پنج نمایه و 30 نشانگر معرفی شدند. نتایج امتیازدهی دست‌اندرکاران نشان داد که مهم‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین نمایه‌ها به‌ترتیب چهارچوب‌های قانونی، تشکیلاتی و عرفی برای مدیریت جنگل‌ها (با وزن نسبی 0/819) و وسعت و درصد سطح بوم‌سازگان‌های منطقه (با وزن نسبی 0/65) بودند. مهم‌ترین نشانگرهای منطقه در نمایه پنج (مهمترین نمایه)، وجود راه‌کارهایی برای رفع اختلافات بین بهره‌برداران در مورد چرای دام، برداشت محصولات غیرچوبی و غیره، میزان پیروی از عرف و رسوم محلی در بهره‌برداری از زمین‌ها و منابع طبیعی منطقه بودند.